ปราสาทเมืองต่ำ ศาสนสถานอารยธรรมศิลปะขอมโบราณ

ปราสาทเมืองต่ำ ตั้งอยู่บริเวณบ้านโคกเมือง ตำบลจรเข้มาก อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์  เป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดูและเป็นศิลปะขอมโบราณ สร้างตามคติความเชื่อทางศาสนาฮินดู สันนิษฐานว่าคงสร้างขึ้นเพื่อถวายพระศิวะ มีลักษณะเป็นศาสนสถานประจำเมืองหรือชุมชน มีรูปแบบที่แตกต่างจากปราสาทแห่งอื่นๆ มีปรางค์องค์ใหญ่ตรงกลางล้อมรอบด้วยปรางค์ขนาดเล็กกว่าทั้ง 4 มุม ลักษณะเป็นกลุ่มปราสาทอิฐ 5 องค์ ตั้งอยู่บนศิลาแลงอันเดียวกัน ส่วนแถวหลังมีปรางค์อิฐจำนวน 2 องค์ วางตำแหน่งให้อยู่ระหว่างช่อง ของปรางค์ 3 องค์ ในแถวแรกทำให้สามารถมองเห็นปรางค์ทั้ง 5 องค์ พร้อมกันโดยไม่มีองค์หนึ่งมาบดบัง ปรางค์ใหญ่ตรงกลางเป็นปรางค์ประธาน มีมุขหน้า มีประตูเข้าสู่ภายในองค์ปรางค์เพียงด้านเดียว ประตูอีกสามด้านเป็นประตูหลอก แผนผังขององค์ปราสาทเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ก่อด้วยอิฐ หินทรายและศิลาแลง ประกอบด้วยอาคารสถาปัตยกรรมต่าง ๆ คือ กำแพงแก้ว กึ่งกลางกำแพงแก้วมีซุ้มประตูหรือโคปุระขนาดใหญ่ที่ก่อด้วยหินทราย ลานปราสาทหินเมืองต่ำและสระน้ำ อยู่ระหว่างระเบียงคดและกำแพงแก้ว มีสระน้ำเป็นรูปหักมุมตามแนวของกำแพง ขอบบนสุดสลักเป็นลำตัวพญานาคหินทรายทอดตัวไปตามแนวของขอบสระ ชูคอแผ่พังพานที่มุมสระ (สร้างด้วยศิลปะแบบปาปวน)

อาคารสำคัญที่สุด สร้างอยู่ตรงกึ่งกลางของแผนผัง ใช้ประดิษฐานรูปเคารพ และประกอบพิธีบวงสรวงเทพเจ้า ประกอบด้วยอาคารอิฐ 5 องค์ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงเดียวกัน เรียงเป็น 2 แถว แถวหน้า 3 องค์และแถวหลัง 2 องค์ แสดงสัญลักษณ์แทนเขาพระสุเมรุ ศูนย์กลางจักรวาล

ปราสาทประธานเป็นที่ประดิษฐานศิวลึงค์ บรรณาลัย หมายถึงหอเก็บรักษาพระคัมภีร์ ลักษณะเป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ ชาวบ้านเรียกว่า “ทะเลเมืองต่ำ” มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าตามแนวทิศเหนือใต้ ขอบสระก่อด้วยศิลาแลง บารายเป็นสัญลักษณ์ทางศาสนา หมายถึง มหาสมุทรของจักรวาลที่ล้อมรอบเขาพระสุเมรุและยังเป็นแหล่งน้ำสำคัญที่หล่อเลี้ยงชีวิตของผู้คนในชุมชนเมืองในสมัยโบราณอีกด้วย

• ข้อมูล ปราสาทหินเมืองต่ำ ตำบลจรเข้มาก อำเภอประโคนชัย บุรีรัมย์
• พิกัด : https://goo.gl/maps/gRT9RzNN7bs8Bc96A
• เปิดให้เข้าชม : 08.00-18.00 น.
• ขอบคุณข้อมูล : http://virtualhistoricalpark.finearts.go.th/